Hoofdstuk 15: Chroom 6 en Lood-houdende coatingen

Hoofdstuk 15: Chroom 6 en Lood-houdende coatingen

Chroom-6 en Lood Algemeen

Chroom en Lood zijn onder te brengen in de groep “ zware metalen”. Er zijn diverse vormen van Chroom, één hiervan is Cr(VI), ook wel aangeduid als Chroom-6, chroom(VI), Cr6+, zeswaardig Chroom of hexavalent chroom. Zowel Chroom als Lood zijn vooral als primer (verbetering in hechting/roestwering), of als pigment (bescherming Uv-stralen/kleurbepaling) gebruikt.

 

Risico’s volksgezondheid

Chroom-6 en Lood zijn bij bewerking en blootstelling gevaarlijke stoffen, die op termijn kunnen leiden tot ernstige gezondheidsschade. Zowel Chroom-6 als Lood behoren tot de CMR stoffen. Dit staat voor Carcinogeen (kankerverwekkend) en/of Mutageen (veranderingen in erfelijke eigenschappen inducerend) en/of Reproductie toxisch (schadelijk voor de voortplanting of het nageslacht).

Chroom-6 en Lood hebben bijzondere eigenschappen zoals, corrosiewering, hechtverbeteraar / pigment, daardoor is het veelvuldig toegepast in coating- en verflagen. Naast het werken met deze geconcentreerde stoffen kan Chroom-6 en/of Lood ook vrijkomen bij bewerkingen van deze materialen zoals het schuren van Chroom-6 en/of Loodhoudende verflagen op bijvoorbeeld constructieonderdelen, het lassen van bepaalde vormen van roestvrijstaal en het zagen van met Chroom-6 en/of Lood geïmpregneerd hout. Bij deze bewerkingen kan Chroom-6 en/of Lood vrijkomen ingekapseld in (fijn)stofdeeltjes.

Het gezondheidsrisico is afhankelijk van diverse factoren o.a.:

  • de mate en duur van de blootstelling;
  • het type Chroom-6 en/of Lood verbinding en oplosbaarheid in water (mede bepalend voor effecten op de gezondheid);
  • manier van opname door het lichaam (inademen, inslikken of middels contact met de huid).

Voor Chroom-6 geldt dat ten tijde van het opstellen van dit bidboek (begin 2021) nog niet geheel duidelijk is in welke mate bovenstaande factoren van invloed zijn op de gezondheidsrisico’s. Feit blijft echter dat Chroom-6 gevaarlijk is en dat tot dat moment aanvullend onderzoek is voltooid er voorzichtig mee moet worden omgegaan.

Zolang de Chroom-6 en Loodhoudende uitgeharde coating- en verflagen ongeroerd en niet beschadigd worden zijn er geen gezondheidsrisico’s. Deze gezondheidsrisico’s ontstaan pas tijdens de bewerkingen aan de coating- en verflagen.

 

Wettelijke kaders

De veiligheid van werknemers is in Nederland geregeld in het Burgerlijk Wetboek, de arbeidsomstandighedenwetgeving en Europese regelgeving.

Bij werkzaamheden waarbij de kans bestaat dat CMR-stoffen (o.a. Chroom-6 en Lood) vrijkomen en blootstelling kan optreden is werkgever verplicht om beheersmaatregelen te nemen om deze blootstelling te voorkomen of tot een zo laag mogelijk niveau te beperken. Ook wanneer de eigenaar/opdrachtgever dergelijke werkzaamheden uitbesteedt, hebben zij hun verantwoordelijkheid. Een eigenaar/opdrachtgever dient dan zeker stellen dat de (onder)aannemer(s) van de werkzaamheden het werk gezond en veilig kunnen (laten) uitvoeren.

Momenteel geldt slechts 1 grenswaarde voor blootstelling van werknemers aan Chroom-6 verbindingen in de werkatmosfeer tot 8 uur per dag: namelijk 1 µg/m3 (0,001 mg/m3).

Voor Lood in de werkatmosfeer tot 8 uur per dag bedraagt dit 0,15 mg/m3.

Voor het uitvoeren van een Chroom-6 en/of Lood inventarisatie wordt systematisch te werk gegaan. Voorafgaand aan het uitvoeren van het onderzoek wordt deskresearch uitgevoerd. Hiervoor wordt ten eerste beoordeeld of deskresearch noodzakelijk is. Indien deskresearch noodzakelijk wordt geacht, worden gegevens zoals tekeningen, oude inventarisatierapportages en bestekken opgevraagd bij de opdrachtgever. Indien de opdrachtgever deze niet kan aanleveren worden de gegevens wanneer noodzakelijk opgevraagd bij bouw- en woningtoezicht. Aan de hand van de resultaten van het deskresearch wordt een inspectieplan opgesteld.

Alvorens daadwerkelijk te starten met het onderzoek vindt, indien ons de gelegenheid wordt geboden, overleg plaats met de beheerder en/of gebruiker van de locatie. Alle relevante informatie wordt verwerkt in het inspectieplan. Met behulp van het inspectieplan wordt de locatie systematisch geïnspecteerd op de aanwezigheid van (in)direct-waarneembare Chroom-6 en/of Lood verdachte coating- en verflagen.

Er zijn verschillende manieren om Chroom-6 en/of Lood aan te tonen in coating- en verflagen. Deze zullen hieronder kort worden toegelicht.

 

Onderzoeksmethodiek en analysemethodes

Het onderzoek naar Chroom VI en Lood is op grote lijnen zeer goed te vergelijken met het onderzoek naar de aanwezigheid van asbest, al lijkt het destructieve onderzoek in mindere mate noodzakelijk.

Belangrijkste verschillen zijn de analysemethoden waarmee de aanwezigheid van Chroom (VI) en/of lood kan worden aangetoond. Met name op het gebied van Chroom (VI) veranderd er nog veel en lijkt de markt het vooralsnog niet eens te zijn welke analysemethoden de meest geschikte is.

Cr(VI) en/of lood detectiekit

Allereerst worden er voorzichtig kleine krassen in de coating-/verflaag gemaakt tot aan de (verschillende) grondlagen. Vervolgens wordt middels een teststaaf, welke wordt bevochtigd met een speciale vloeistof, over de verflaag gewreven. Aan de gradatie in kleur is vervolgens te zien of er Chroom-6 en/of Lood aanwezig is en kan indicatief de concentratie worden bepaald.  Met name het gebruik van deze kit voor Chroom detectie wordt betwist.

Handheld XRF

XRF staat voor X-Ray Fluoresence, oftewel röntgen fluorescentie spectrometer, dit apparaat (handheld) meet door middel van röntgenstraling diverse elementen, waaronder Chroom en Lood. Het is echter enkel mogelijk om totaal Chroom spectrum te meten, er kan dus geen onderscheid gemaakt worden tussen de verschillende soorten Chroom, waaronder de schadelijke variant Chroom-6.

Laboratoriumanalyses

De monstername bestaat uit het nemen van een coating-/verfsample. Deze worden vervolgens opgestuurd naar een laboratorium, waar deze worden onderzocht op de aanwezigheid van Chroom-6 en/of Lood.

Met name bij de laboratoria zijn veel ontwikkelingen in de zoektocht naar de meeste geschikte analysemethode. Verschil tussen de methoden zijn vooral het dat de ene wel een hoeveelheid aangetroffen chroom VI en/of lood aangeeft (kwantitatieve analyse) en de ander enkel de aanwezigheid van Chroom VI en/of lood aantoont (kwalitatieve analyse).

In relatie tot Chroom VI heeft een kwantitatieve analyse vooralsnog geen toegevoegde waarde, daar er nog geen waarde kan worden toegekend aan de mate waarin meer of mindere hoeveelheden Chroom VI bijdragen aan hoeveelheid blootstellingsrisico.

Op dit moment (medio 2021) is er (nog) geen landelijk voorgeschreven analysemethode. Meerdere laboratoria adverteren met geaccrediteerde analysemethoden, welke enkel gezien mogen worden als een eigen analysemethode uitgevoerd door een laboratorium dat geaccrediteerd is om onafhankelijke analyses uit te voeren.

bekende analysemethoden Chroom VI

  • Seef-test (NIOSH 7600)
  • Fotospectrometrie analyse
  • ICP-AES (monochromator)

bekende analysemethoden Lood

  • Fotospectrometrie analyse
  • ICP-AES (monochromator)
  • SEM-analyse

 

 

error: Inhoud is beschermd.